Νεοπλασματικός δείκτης θεωρείται κάθε βιολογική ουσία η οποία μπορεί να μετρηθεί ποσοτικά ή να εκτιμηθεί ποιοτικά και να δώσει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με την ύπαρξη, την υποτροπή ή την μεταστατική εξάπλωση μιας κακοήθους διεργασίας στον οργανισμό.
Οι καρκινικοί δείκτες αν επιλεγούν σωστά μπορούν να συνεισφέρουν ικανοποιητικά στην μελέτη της νόσου. Ορισμένες εφαρμογές των καρκινικών δεικτών είναι:
– Παρακολούθηση και αξιολόγηση της θεραπείας.
– Ελεγχος των μεταστάσεων πριν την εμφάνιση κλινικών συμπτωμάτων.
– Εκτίμηση της βιοχημικής φύσης του όγκου και κλινική σταδιοποίηση και ταξινόμησή του.
– Ικανότητα πρόγνωσης της νόσου.
– Ικανότητα διαφορικής διάγνωσης από καλοήθης όγκους ή άλλες ασθένειες ή ακόμα και επιβεβαίωση της διάγνωσης.
Χρήσιμοι καρκινικοί δείκτες είναι:
- Καρκινικό αντιγόνο Ca 125 : Πρόκειται για ένα ογκοεμβρυονικό αντιγόνο που βοηθάει στην παρακολούθηση του καρκίνου των οωθηκών.
- Καρκινικό αντιγόνο Ca 15-3: Είναι βλεννώδους τύπου αντιγόνο μεγάλου μοριακού βάρους που παράγεται από τα κύτταρα του καρκίνου του μαστού.
- Καρκινικό αντιγόνο Ca 19-9 : Εκκρίνεται από καρκίνωμα του στομάχου, του παγκρέατος και δευτερευόντως από άλλες θέσεις του ΓΕΣ).
- Α-Εμβρυική σφαιρίνη α- FP: Eλέγχεται σαν νεοπλασματικός δείκτης ηπατώματος και βλαστικών νεοπλασμάτων ωοθήκης και όρχεος.
- Καρκινoεμβρυικό αντιγόνο CEA: Εμφανίζεται αυξημένο σε κακοήθιες του εντέρου και άλλων θέσεων του ΓΕΣ καθώς και σε μεταστάσεις.
- Ειδικό Προστατικό αντιγόνο PSA: Ειδικό για το όργανο προστάτη, αλλά όχι ειδικό για τον καρκίνο του προστάτη.
- Ελεύθερο προστατικό αντιγόνο Free PSA: Προσφέρει στην αξιολόγηση αυξημένων τιμών PSA .
- Αυξημένες τιμές καρκινικών δεικτών δεν σημαίνουν απαραιτήτως κακοήθεια, καθώς οι βιοδείκτες αυτοί παράγονται και σε καλοήθεις καταστάσεις.